Tahawwur Rana Extradition: मुंबई 26/11 दहशतवादी हल्ल्यातील आरोप तहव्वूर राणाच्या प्रत्यार्पणासाठी राष्ट्रीय तपास यंत्रणेच्या (NIA) एका विशेष टीमने महत्त्वाची भूमिका निभावली. या टीमने केलेल्या प्रयत्नांना यश आलं आणि अखेर अमेरिकेच्या न्यायालयाने तहव्वूर राणाच्या प्रत्यार्पणाचा आदेश दिला. यानंतर आता त्याला भारतात आणण्यात आलं आहे. टीममध्ये संघाने अधिकाऱ्याने अमेरिकेत फक्त केसचा पाठपुरावा केला नाही, तर भारतातील सुरक्षा आणि चौकशीची तयारी केली.
या टीममध्ये आशिष बत्रा यांचा समावेश आहे, जे झारखंड पोलिस कॅडरचे 1997 च्या बॅचचे आयपीएस अधिकारी आहेत. सध्या एनआयएमध्ये महानिरीक्षक (आयजी) म्हणून तैनात असलेले बत्रा यांनी जहानाबाद आणि रांची सारख्या भागात काम केलं आहे. या टीममधील दुसरी महत्त्वाची सदस्य जया राय आहेत, ज्या 2011 च्या बॅचच्या झारखंड कॅडरच्या आयपीएस अधिकारी आहेत. उपमहानिरीक्षक (डीआयजी) म्हणून काम करणाऱ्या जया सध्या एनआयएमध्ये वरिष्ठ जनसंपर्क अधिकाऱ्याची जबाबदारी देखील सांभाळत आहेत. त्याच्या उपस्थितीने या टीमला बळकटी मिळाली.
तिसरे अधिकारी प्रभात कुमार आहेत, जे छत्तीसगड कॅडरचे 2019 च्या बॅचचे आयपीएस आहेत. एनआयएमध्ये पोलीस अधीक्षक (एसपी) म्हणून कार्यरत असलेल्या प्रभात यांनी अमेरिकेत टीमसोबत काम केलं आणि राणाच्या भारतात आगमनाची तयारी केली. ते दिल्ली विमानतळापासून एनआयए मुख्यालयापर्यंतच्या संपूर्ण ऑपरेशनचे समन्वयक देखील आहेत. या पथकाने अमेरिकेत कायदेशीर प्रक्रिया पूर्ण केल्यानंतर राणाला ताब्यात घेतलं आणि एका विशेष विमानाने दिल्लीला आणण्यात आलं. राणाला दिल्लीतील तिहार तुरुंगात ठेवण्यात येईल, जिथे त्याच्या सुरक्षेची आणि चौकशीची व्यवस्था करण्यात आली आहे. हे प्रत्यार्पण भारताच्या राजनैतिक आणि कायदेशीर यशाचंही प्रतीक आहे.
तहव्वूर राणाच्या प्रत्यार्पणासाठी भारताला मोठी कायदेशीर प्रक्रिया पार पाडावी लागली आहे. अमेरिकेच्या न्यायालयात एकामागोमाग एक अनेक याचिका रद्द करत, अखेर भारतात राणाचं प्रत्यार्पण करण्याचा रस्ता साफ झाला.
घटनाक्रम:
ऑगस्ट 2024: अमेरिकेच्या नवव्या सर्किट कोर्ट ऑफ अपीलने तहव्वुर राणाला भारतात प्रत्यार्पणाचा आदेश कायम ठेवला. या निर्णयामुळे राणाविरुद्ध भारताचा दावा बळकट झाला.
नोव्हेंबर 2024: राणाने अमेरिकेच्या सर्वोच्च न्यायालयात अपीलीय न्यायालयाच्या निर्णयाचा आढावा घेण्यासाठी रिट ऑफ सर्टिओरारी (पुनरावलोकन याचिका) दाखल केली. हे त्याच्याकडून एक मोठे कायदेशीर पाऊल होते.
जानेवारी 2025: अमेरिकेच्या सर्वोच्च न्यायालयाने राणाची याचिका फेटाळली. या निर्णयामुळे भारतासाठी प्रत्यार्पणाचा मार्ग सोपा झाला.
मार्च 2025: राणाने प्रत्यार्पण थांबवण्यासाठी आपतकालीन याचिका दाखल केली, परंतु सर्वोच्च न्यायालयाने ती देखील फेटाळून लावली. हा त्याच्याकडून शेवटचा मोठा प्रयत्न होता.
7 एप्रिल 2025: अमेरिकेच्या सर्वोच्च न्यायालयाने तहव्वुर राणाचे अंतिम अपील फेटाळले. यामुळे राणाला भारतात प्रत्यार्पण करण्यासाठीचे सर्व कायदेशीर अडथळे दूर झाले.
