Kissing Hands Tradition: आपला भारत देश विविधतेने नटलेला आहे. सर्व धर्म पंथाचे लोक येथे राहतात. त्यामुळे विविध प्रथा परंपरा आपल्याला पाहायला मिळतात. राजस्थानमध्ये अशा अनेक परंपरा आहेत. ज्या ऐकून लोक आश्चर्यचकित होतात. या परंपरांमुळे राजस्थानला रंगीला राजस्थान म्हणून ओळखले जाते. कारण येथील प्रत्येक प्रदेशाचे स्वतःचे वेगळे रीतिरिवाज आहेत. एकीकडे पाय दाबून स्वागत करणे हा राजस्थानच्या संस्कृतीचा एक भाग आहे. तर दुसरीकडे एक अशी परंपरा आहे जी तुम्ही कदाचित ऐकली नसेल. या अनोख्या परंपरेबद्दल जाणून घेऊया.
रबारी समाजाची अनोखी परंपरा
राजस्थानमधील पाली जिल्ह्यातील संदेराव गावात रबारी समुदायाचे लोक राहतात. या समुदायाच्या लोकांची एक अनोखी परंपरा आहे. येथे एक परंपरा आहे. ज्यामध्ये मोठ्यांपासून ते मुलांपर्यंत सर्वजण आदर दाखवण्यासाठी हाताचे चुंबन घेतात. हे ऐकून तुम्हाला थोडे विचित्र वाटत असेल किंवा हसू येईल. परदेशात हे सर्व सामान्य आहे. पण राजस्थानमध्ये एकीकडे महिला त्यांच्या वडिलधाऱ्यांसमोर येताना चेहरा झाकतात. दुसरीकडे पाली येथील या रबारी समुदायाचे लोक एकमेकांचे स्वागत करण्यासाठी एकमेकांच्या हाताचे चुंबन घेतात. पुरुष आणि स्त्रिया दोघांचाही यात समावेश असतो. या प्रथेचे विदेशातील संदर्भ समजावून घेऊया.
युरोपियन संदर्भ
मध्ययुगीन युरोपमध्ये हाताचे चुंबन घेणे हे सौजन्य आणि आदराचे लक्षण होते. हे विशेषतः श्रेष्ठी आणि राजघराण्यांमध्ये प्रचलित होते. पुरुष अनेकदा विशेषतः उच्च वर्गातील स्त्रियांच्या हाताचे चुंबन घेऊन आदर किंवा निष्ठा दाखवत असत. ही प्रथा प्रेमसंबंध, भक्ती किंवा सामाजिक प्रतिष्ठेतील फरक दर्शविणारी होती. उदाहरणार्थ एक शूरवीर आपल्या स्त्रीप्रती प्रेम, निष्ठा दाखवण्यासाठी हाताचे चुंबन घेत असे. ही पद्धत पोलंड, फ्रान्स, इटली आणि रशियासारख्या देशांमध्ये विशेषतः लोकप्रिय होती.
भारतात हात चुंबन घेण्याची प्रथा
भारतात हात चुंबन घेण्याची प्रथा काही प्रमाणात युरोपियन प्रभावामुळे पाळली जाते. विशेषतः वसाहतवादी काळात, जेव्हा ब्रिटिश आणि इतर युरोपीय शासकांच्या प्रथा लागू झाल्या. ही प्रथा भारतीय संस्कृतीत तितक्या खोलवर रुजली नाही. भारतीय संस्कृतीत, आदर दर्शविण्यासाठी नमस्कार करणे, पायांना स्पर्श करणे किंवा डोके टेकवणे हे अधिक प्रचलित राहिले आहे. काही समुदायांमध्ये विशेषतः शहरी आणि पाश्चात्य प्रभाव असलेल्या भागात, हातांचे चुंबन घेणे हे प्रेम किंवा सौजन्याचे लक्षण म्हणून पाहिले जाऊ शकते. आधुनिक भारतात ही प्रथा क्वचितच दिसून येते आणि ती औपचारिक किंवा जुन्या पद्धतीची मानली जाते.
दुसऱ्या व्यक्तीची संमती आवश्यक
हातांचे चुंबन घेण्याची प्रथा ही एक ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक प्रतीक आहे जी प्रामुख्याने युरोपियन शिष्टाचाराशी संबंधित आहे. ही प्रथा भारतात मर्यादित स्वरूपात अस्तित्वात असून प्रामुख्याने रोमँटिक स्नेह किंवा पाश्चात्य प्रभावाचे एक रूप म्हणून पाहिली जाते. भारतीय संस्कृतीत, आदर आणि प्रेम दाखवण्यासाठी पायांना स्पर्श करणे किंवा नतमस्तक होणे यासारख्या प्रथा अधिक प्रचलित आहेत. जर एखाद्याला ही पद्धत स्वीकारायची असेल तर त्याने दुसऱ्या व्यक्तीची संमती आणि सांस्कृतिक संवेदनशीलता लक्षात घेतली पाहिजे.
संदेराव गावात लग्नाचा पोशाख
पालीमध्ये अनेक समुदायांचे लोक राहतात. पाली हे या समुदायांच्या अनोख्या परंपरा आणि रीतिरिवाजांसाठी ओळखले जाते. पाली येथील रबारी समुदायाचा स्वतःचा एक वेगळा पारंपारिक पोशाख आहे. ज्यामध्ये महिला लग्नादरम्यान त्यांच्या हातात पांढऱ्या बांगड्या घालतात. येथील महिला नेहमी ते घालतात आणि त्यासोबत त्या नाकात अंगठी देखील घालतात. त्यांच्यासाठी हे घालणे सिंदूर आणि मंगळसूत्राच्या बरोबरीचे आहे.
