स्वप्नील जोशी7 तासांपूर्वी
- कॉपी लिंक
कॉर्पोरेट क्षेत्रातील नावाजलेल्या कंपनीत काम करणारा एक तरुण आपल्या आतली हाक ऐकतो आणि नोकरीचा त्याग करत आयुष्याचे वास्तव आणि रहस्य जाणून घेण्याच्या ध्यासाने जगाच्या प्रवासाला निघतो.. ही गोष्ट आहे मानस दिवाण यांची. पत्नी अनुराधा यांच्यासोबत केलेल्या १८ देशांच्या प्रवासातील अनोखा अनुभव त्यांनी ‘डिअर जर्नी’ या पुस्तकाच्या स्वरुपात वाचकांपुढे ठेवला आहे. या इंग्रजीतील प्रवासवर्णनाचे त्यांनी दोन भाग केले आहेत. त्यापैकी ‘फ्री व्हीलिंग’मधून प्रवासाचे तपशील समोर येतात, तर ‘विदिन’मध्ये लेखकाने आभासातून वास्तवाकडे जाताना आपल्या अंत:दृष्टीला जाणवलेल्या गोष्टींचा सुरेख पट मांडला आहे. प्रवास माणसाच्या जीवनधारणेशी निगडीत असतो. तो लिहून ठेवण्याची परंपराही फार प्राचीन आहे. भारतीय साहित्यात अनेक दिग्गजांनी सांस्कृतिक प्रवासाचे महत्त्व विविध अंगांनी विषद केले आहे. मानस दिवाण यांचे हे पुस्तक वाचताना, आयुष्यातील श्रेयस आणि प्रेयसाचे भान आल्यावर आपण नक्की काय करायला हवे, या प्रश्नाचे उत्तर मिळते.
मानस आणि अनुराधा दुचाकीवरून ४ महिने युरोप आणि आशियातील १८ देशांचा प्रवास करतात. मानस आपल्या जडणघडणीच्या काळात, अगदी लहानपणापासून ते आजवर कशाचा तरी शोध घेत होते. ते नेमके हेच असावे, असा भास वाचकाला व्हावा, इतकं खरंखुरं लेखन त्यांनी केलं आहे. एका प्रशंसनीय, साहसी आणि अवखळ वाटेने चालणाऱ्या या दोघांना या प्रवासातून नक्की काय साध्य करायचे होते? रोजचे सुरळीत चाललेले आयुष्य एकरेषीय वाटून त्यांनी ही अनवट वाट का निवडली? मोठ्या कष्टाने मिळवलेली नोकरी सोडून, पैशाच्या बचतीतून प्रवासासाठी महागडी गाडी घेऊन नक्की कशी सुरूवात झाली या प्रवासाची? लेखक हा प्रसंग सांगताना स्वत:ला एका प्रश्नाच्या शोधाकडे नेतो. तो प्रश्न म्हणजे, ‘तुम्ही तुमच्या स्वप्नाचा पाठलाग केला नसेल, तर तुम्ही खरोखर जगला आहात का?’ आपल्या स्वप्नांचा मागोवा घेत या ध्येयवेड्या जोडप्याने अशा प्रवासाला सुरूवात केली खरी, पण त्यांच्यासमोर रोज एक नवीन आव्हान असणार होतं. प्रत्येक देशांत काही कठीण प्रसंगांचा सामना त्यांना करावा लागणार होता. अशा वेळी आपले मनोधैर्य आणि एकमेकांवरील विश्वास हीच या जोडप्याची खरी शक्ती होती.
मानस-अनुराधा यांच्या या प्रवासाला स्पेनमधील व्हॅलेन्सियापासून सुरूवात होते. लेखकाने निवडलेल्या प्रत्येक स्थळाला एक स्वतंत्र व्यक्तिमत्व आहे. कधी त्यांचे मन हिरवाईने आच्छादलेल्या डोंगरांमध्ये रममाण होई, तर कधी समुद्र आणि डोंगरांच्या मनोहरी स्वप्नात दंग होत असे. आपल्या या प्रवासाचे वर्णन एकाच वेळी ललित आणि वैचारिक या दोन्ही शैलीत करण्याची किमया मानस यांनी साधली आहे. त्यांची बहुमुखी प्रतिभा इथे दिसून येते. या सगळ्यात स्वप्न पाहणारे, जोखीम घेणारे, वृत्तीने साहसी, पण मनाने रोमँटिक असलेले हे जोडपे एकमेकांसाठी कसे जगत होते, याचा प्रत्यय हे वर्णन वाचताना येतो. प्रत्येक देश, तिथली माणसे, भवताल लेखकाच्या मनावर एक ठसा उमटवत असतो. आग्नेय युरोपातील अल्बेनिया इथला असाच एक प्रसंग खूप लक्षवेधी आहे. तेथील स्थनिक लोक मानस आणि अनुराधा यांचे अगदी अगत्याने स्वागत करतात. भारतातील संस्कृतीबद्दल त्यांना पुरेशी माहिती असते. विशेषत: आपले सण, समारंभ, उत्सव आदींबाबत ते भरभरून बोलत असतात. ‘तुम्हा सगळ्यांना भारताविषयी इतकी माहिती कशी काय?’ असे लेखक त्यांना विचारतो. त्यावर ते लोक सांगतात की, “बालिका वधू’, ‘क्योंकी सांस भी कभी बहु थी..” अशा मालिका इथल्या स्थानिक भाषेत खूप लोकप्रिय आहेत.
केवळ नकाशा किंवा चित्रे पाहून खरे जग जाणून घेता येत नाही, तर त्यासाठी तिथे जाऊन प्रत्यक्ष अनुभव घ्यावा लागतो. तशी अनुभूती देणारे ‘डिअर जर्नी’ हे पुस्तक वाचकांच्या मनात भटकंतीची आणि नवोन्मेषाची भावना जागृत करते. ‘द कॉमन हाऊस स्पॅरो’ या कथेतील चिमणीचे मनोगत असो किंवा ‘एन्काउंटर अॅट द बोस्निया बॉर्डर’मधल्या एका प्रसंगात भेटणारा, लेखकाला धमकावणारा पासपोर्ट अधिकारी असो किंवा सेल्फीसाठी मनोभावे घेरणारा समूह असो; या सगळ्याच गोष्टी खूप विस्मयकारक आहेत. विविध संस्कारांनी नटलेले प्रदेश, तेथील भिन्न संस्कृती आणि माणसांना या दोघांनी जिंकून घेतल्याचे आपल्याला जाणवते. आयुष्याच्या पुस्तकातले एक मोरपीस अलगद बाहेर काढावं, त्याची मऊ-मुलायम अनुभूती घ्यावी आणि ते पुन्हा तसंच ठेऊन द्यावं.. अशी ही या दोघांसाठीची सुखद यात्रा आहे. एका रसिक मनाने घेतलेला जगाचा हा आत्मिक अनुभव वाचकांनाही आपल्या ‘आतल्या’ आनंदासाठी ‘बाहेर’च्या प्रवासाचे दार उघडायला नक्की उद्युक्त करेल.
पुस्तकाचे नाव : डिअर जर्नी लेखक : मानस दिवाण प्रकाशक : द राइट प्लेस / क्रॉसवर्ड पाने : डिअर जर्नी फ्री व्हीलिंग- १२२, विदिन- ९७ किंमत : रु. २९९
(संपर्कः swapnilkashi566@gmail.com)
