भारतीय रेल्वे ही आपल्या देशातील लांब पल्ल्याच्या प्रवासासाठी सर्वात किफायतशीर आणि आरामदायी पद्धत आहे. उन्हाळ्याच्या हंगामात किंवा दमट परिस्थितीत, प्रवाशांना ट्रेनच्या एसी कोचमध्ये आरामदायी प्रवासाचा अनुभव मिळतो. ट्रेनच्या एसी डब्यांमध्ये थंडावा असल्याने प्रवाशांना प्रवासादरम्यान जास्त त्रास सहन करावा लागत नाही. त्याच वेळी, संपूर्ण ट्रेन डबा थंड ठेवण्यासाठी बसवलेल्या एअर कंडिशनरचे (एसी) वजन किती टन असते हे तुम्हाला माहिती आहे का? हा एक असा प्रश्न आहे जो खूप कमी लोकांना माहिती आहे.
एसीची क्षमता ‘टन’ मध्ये मोजण्याचा अर्थ काय?
एसीची क्षमता मोजण्यासाठी वापरले जाणारे ‘टन’ हे एकक वजनाचे मोजमाप नाही तर ते त्याची थंड करण्याची क्षमता दर्शवते. एक टन थंड होण्याचा अर्थ असा होता की एक प्रणाली 24 तासांत एक टन (सुमारे १००० किलो) बर्फ वितळवण्याइतकी उष्णता काढून टाकू शकते. आधुनिक भाषेत सांगायचे तर, 1 टन क्षमतेचा एसी एका खोलीतून सुमारे 12000 ब्रिटिश थर्मल युनिट्स (BTU) प्रति तास या वेगाने उष्णता काढून टाकू शकतो. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, एसीचे टनेज जितके जास्त असेल तितकी त्याची कूलिंग क्षमता जास्त असेल.
ट्रेनच्या एसी कोचमध्ये किती टन एसी बसवलेला असतो?
आता आपण मुख्य प्रश्नाचे उत्तर जाणून घेऊया. ट्रेनमधील एसी कोच थंड ठेवण्यासाठी, सामान्य घरांमध्ये बसवलेल्या एसींपेक्षा खूप जास्त क्षमतेचे युनिट आवश्यक असते. भारतीय रेल्वेच्या एसी कोचमध्ये बसवल्या जाणाऱ्या एअर कंडिशनरची क्षमता साधारणपणे 7 ते 8 टन असते.
प्रवाशांच्या संख्येवर एसीची क्षमता कशी अवलंबून असते?
ही एसी क्षमता प्रामुख्याने डब्यातील प्रवाशांची संख्या आणि त्या कोचच्या प्रकारावर अवलंबून असते. कारण प्रवाशांची संख्या थेट कोचच्या कूलिंग लोडवर परिणाम करते.
एसी फर्स्ट क्लास: यात सर्वात कमी प्रवासी असतात. म्हणून त्यात ६.७ टन एसी आहे.
एसी 2-टायर: यामध्ये प्रथम श्रेणीपेक्षा थोडे जास्त प्रवासी वाहून नेतात. त्यात दोन 5 टन एसी आहेत.
एसी 3-टायर: यात सर्वाधिक प्रवासी वाहून जातात. त्यात 7 टनांचे दोन एसी आहेत.
एसी फर्स्ट क्लास किंवा 2-टायरपेक्षा एसी थ्री-टायरमधील प्रवाशांची संख्या खूपच जास्त असल्याने, त्यांना प्रभावीपणे थंड ठेवण्यासाठी थोडी जास्त कूलिंग क्षमता आवश्यक असू शकते. म्हणूनच कोचच्या प्रकारानुसार आणि त्यात बसलेल्या प्रवाशांच्या कमाल संख्येनुसार एसीची क्षमता बदलू शकते, जेणेकरून सर्व प्रवाशांना पुरेसा थंडावा मिळेल.
